حدیث 45 باب الایمان، صحیح بخاری

حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ الصَّبَّاحِ، سَمِعَ جَعْفَرَ بْنَ عَوْنٍ، حَدَّثَنَا أَبُو الْعُمَيْسِ، أَخْبَرَنَا قَيْسُ بْنُ مُسْلِمٍ، عَنْ طَارِقِ بْنِ شِهَابٍ، عَنْ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ، أَنَّ رَجُلاً، مِنَ الْيَهُودِ قَالَ لَهُ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ، آيَةٌ فِي كِتَابِكُمْ تَقْرَءُونَهَا لَوْ عَلَيْنَا مَعْشَرَ الْيَهُودِ نَزَلَتْ لاَتَّخَذْنَا ذَلِكَ الْيَوْمَ عِيدًا‏.‏ قَالَ أَىُّ آيَةٍ قَالَ ‏{‏الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلاَمَ دِينًا‏}‏‏.‏ قَالَ عُمَرُ قَدْ عَرَفْنَا ذَلِكَ الْيَوْمَ وَالْمَكَانَ الَّذِي نَزَلَتْ فِيهِ عَلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم وَهُوَ قَائِمٌ بِعَرَفَةَ يَوْمَ جُمُعَةٍ‏.‏

از عمر بن الخطاب رضی الله عنه روایت شده است:
مردی از یهود به ایشان گفت: «ای امیرالمؤمنین! آیه‌ای در کتاب شماست که آن را تلاوت می‌کنید؛ اگر آن آیه بر ما، جماعت یهود، نازل می‌شد، ما آن روز را عید قرار می‌دادیم.» عمر رضی الله عنه پرسید: «کدام آیه؟» مرد یهودی گفت: «(آیه) "الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلاَمَ دِينًا" [امروز دینتان را برای شما کامل کردم و نعمتم را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان دین برایتان پسندیدم].»
عمر رضی الله عنه فرمود: «ما آن روز و آن مکانی را که این آیه در آن بر پیامبر صلی الله علیه وسلم نازل شد، به خوبی می‌شناسیم. (این آیه) در روز جمعه، در حالی که ایشان در عرفات ایستاده بودند، نازل شد.»

این حدیث، عظمت دین اسلام و علم و درایت صحابه بزرگوار را به زیبایی نشان می‌دهد.

اعتراف به عظمت آیه: مرد یهودی با سخن خود، به اهمیت فوق‌العاده‌ی این آیه اعتراف می‌کند. او درک کرده بود که آیه‌ای که از "کامل شدن دین" و "تمام شدن نعمت" سخن می‌گوید، یک اعلامیه بسیار بزرگ و نقطه‌ی عطفی در تاریخ یک دین است. به همین دلیل گفت اگر چنین آیه‌ای بر ما نازل می‌شد، آن روز را جشن می‌گرفتیم.

آیه اکمال دین: این آیه (سوره مائده، آیه ۳) یکی از آخرین آیاتی است که بر پیامبر صلی الله علیه وسلم نازل شد و اعلامیه‌ای الهی مبنی بر این بود که دین اسلام با تمام اصول، احکام و راهنمایی‌هایش به کمال رسیده و پس از آن هیچ حکم جدیدی تشریع نخواهد شد. این بزرگترین نعمت الله جل جلاله بر امت اسلام است.

پاسخ حکیمانه عمر رضی الله عنه: پاسخ امیرالمؤمنین عمر رضی الله عنه بسیار هوشمندانه و دقیق است. ایشان با آرامش و اطمینان می‌گویند که ما قدر و منزلت آن روز را می‌دانیم. سپس به دو نکته کلیدی اشاره می‌کنند:

زمان نزول: روز جمعه که خود برای مسلمانان یک "عید هفتگی" محسوب می‌شود.
مکان نزول: روز عرفه (نهم ذی‌الحجه) که بزرگترین رکن حج و خود یکی از بزرگترین روزهای عید و تجمع مسلمانان است.
پاسخ ایشان در واقع این پیام را در خود دارد که: «الله جل جلاله برای نزول این آیه بزرگ، روزی را انتخاب کرد که خود به خود برای ما دو عید در آن جمع شده است (عید جمعه و عید اهل عرفات). بنابراین، ما نیازی به ابداع و ساختن یک عید جدید نداریم، چرا که خداوند خودش آن روز را برای ما گرامی و مبارک قرار داده است.»