حدیث 44 باب الایمان، صحیح بخاری

حَدَّثَنَا مُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، قَالَ حَدَّثَنَا هِشَامٌ، قَالَ حَدَّثَنَا قَتَادَةُ، عَنْ أَنَسٍ، عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ ‏"‏ يَخْرُجُ مِنَ النَّارِ مَنْ قَالَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ، وَفِي قَلْبِهِ وَزْنُ شَعِيرَةٍ مِنْ خَيْرٍ، وَيَخْرُجُ مِنَ النَّارِ مَنْ قَالَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ، وَفِي قَلْبِهِ وَزْنُ بُرَّةٍ مِنْ خَيْرٍ، وَيَخْرُجُ مِنَ النَّارِ مَنْ قَالَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ، وَفِي قَلْبِهِ وَزْنُ ذَرَّةٍ مِنْ خَيْرٍ ‏"‏‏.‏ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ قَالَ أَبَانُ حَدَّثَنَا قَتَادَةُ حَدَّثَنَا أَنَسٌ عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ مِنْ إِيمَانٍ ‏"‏‏.‏ مَكَانَ ‏"‏ مِنْ خَيْرٍ ‏"‏‏.‏

از انس رضی الله عنه روایت شده است که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند:
«از آتش (دوزخ) خارج می‌شود کسی که "لا اله الا الله" گفته و در قلبش به اندازه وزن یک دانه جو، خیر (و نیکی) باشد. و از آتش خارج می‌شود کسی که "لا اله الا الله" گفته و در قلبش به اندازه وزن یک دانه گندم، خیر باشد. و از آتش خارج می‌شود کسی که "لا اله الا الله" گفته و در قلبش به اندازه وزن یک ذره، خیر باشد.»
ابوعبدالله (امام بخاری رحمه الله) می‌گوید: ابان از قتاده از انس رضی الله عنه از پیامبر صلی الله علیه وسلم روایت کرده که به جای کلمه «خیر»، کلمه «ایمان» آمده است.

، یکی از بزرگترین بشارت‌ها و مایه‌های امید برای مسلمانان است و اصلی اساسی در عقیده اهل سنت را بیان می‌کند.

شرط اصلی نجات: کلید اصلی برای خروج از آتش دوزخ، گفتن و باور داشتن به «لا اله الا الله» (هیچ معبود بر حقی جز الله نیست) است. این شهادت به توحید، اساس و شالوده دین اسلام است.
ارزش ذره‌ای از ایمان: حدیث با استفاده از مثال‌های بسیار کوچک مانند دانه جو، دانه گندم و ذره (اتم)، می‌خواهد این مفهوم را به ما بفهماند که هیچ مقداری از ایمان، هرچقدر هم که کوچک به نظر برسد، نزد الله جل جلاله بی‌ارزش نیست. حتی اگر مسلمانی به خاطر گناهان زیادش مستحق ورود به آتش شود، تا زمانی که اصل توحید و ذره‌ای از ایمان حقیقی در قلبش وجود داشته باشد، برای همیشه در دوزخ نخواهد ماند و سرانجام با شفاعت و رحمت الهی از آن نجات خواهد یافت.
منظور از «خیر» همان «ایمان» است: نکته مهمی که امام بخاری رحمه الله در پایان حدیث به آن اشاره می‌کند این است که در روایتی دیگر، به جای کلمه "خیر" (نیکی)، کلمه "ایمان" به کار رفته است. این توضیح نشان می‌دهد که آن "خیر" و "نیکی" که باعث نجات می‌شود، در اصل همان "ایمان" به الله جل جلاله و توحید اوست. این ایمان، خود بزرگترین عمل خیر است.
این حدیث به این معنا نیست که گناهان اهمیتی ندارند. عذاب دوزخ حتی برای یک لحظه، بسیار سخت و وحشتناک است. بلکه حدیث بیانگر این حقیقت است که کفر و شرک، تنها گناهان نابخشودنی هستند و کسی که با ایمان توحیدی از دنیا برود، حتی اگر گناهکار باشد، سرانجام او بهشت خواهد بود.