حدیث 17 باب الایمان، صحیح بخاری

حَدَّثَنَا أَبُو الْوَلِيدِ، قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، قَالَ أَخْبَرَنِي عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَبْرٍ، قَالَ سَمِعْتُ أَنَسًا، عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ ‏ "‏ آيَةُ الإِيمَانِ حُبُّ الأَنْصَارِ، وَآيَةُ النِّفَاقِ بُغْضُ الأَنْصَارِ ‏"‏‏.‏

از انس (رضی الله عنه) از پیامبر (صلی الله علیه وسلم) روایت است که فرمودند:

«نشانه ایمان، دوست داشتن انصار است و نشانه نفاق، کینه و دشمنی با انصار است.»

برای درک عمق این حدیث، ابتدا باید بدانیم "انصار" چه کسانی بودند و چرا محبت یا کینه نسبت به آنها، ملاک ایمان و نفاق قرار گرفته است.

۱. انصار چه کسانی بودند؟

یاری کنندگان دین خدا: "انصار" به معنای "یاری کنندگان" است. این لقب را خداوند و پیامبرش به مردم مؤمن مدینه (از دو قبیله اوس و خزرج) دادند.
فداکاری بی‌نظیر: زمانی که پیامبر اکرم (صلی الله علیه وسلم) و یارانشان (مهاجرین) به خاطر آزار و شکنجه مشرکین از مکه به مدینه هجرت کردند، انصار:
با آغوش باز از آنها استقبال کردند.
خانه‌ها، اموال، باغ‌ها و تجارت خود را با برادران مهاجر خود تقسیم کردند.
با جان و مال خود از پیامبر (صلی الله علیه وسلم) و دین اسلام در برابر دشمنان دفاع کردند.
ستایش در قرآن: فداکاری و ایثار آنها به حدی بود که خداوند در قرآن کریم از آنها اینگونه ستایش می‌کند: «...وَیُؤْثِرُونَ عَلَى أَنْفُسِهِمْ وَلَوْ کَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ...» (سوره حشر، آیه ۹) یعنی: «...و آنان را بر خود ترجیح می‌دهند، هرچند خودشان به شدت نیازمند باشند...»
۲. چرا محبت به انصار، نشانه ایمان است؟

آيَةُ الإِيمَانِ حُبُّ الأَنْصَارِ: "آیة" در اینجا به معنای "علامت" و "نشانه واضح" است.
محبت برای خدا: دوست داشتن انصار، به خاطر قبیله یا نژادشان نیست. بلکه به خاطر ایمان، فداکاری و جایگاه بی‌بدیل آنها در یاری دین خداست.
یک پیوند منطقی: کسی که خدا و رسولش را دوست داشته باشد، طبیعتاً کسانی را که خدا و رسولش را یاری کرده‌اند نیز دوست خواهد داشت. محبت به انصار در واقع شاخه‌ای از محبت به خدا و پیامبر است. این به معنای قدردانی از کسانی است که باعث شدند اسلام پناهگاهی امن بیابد و در جهان گسترش پیدا کند. بنابراین، وجود این محبت در قلب یک شخص، نشان‌دهنده صداقت ایمان اوست.
۳. چرا کینه نسبت به انصار، نشانه نفاق است؟

آيَةُ النِّفَاقِ بُغْضُ الأَنْصَارِ: "نفاق" یعنی دورویی؛ نشان دادن ظاهر اسلامی در حالی که در باطن، کفر و کینه نسبت به اسلام وجود دارد.
دشمنی با اساس اسلام: منافق کسی است که در دل از اصل دین و پیروزی آن ناخشنود است. از آنجایی که انصار، عامل اصلی پیروزی و استقرار حکومت اسلامی در مدینه بودند، هر کس که با اسلام دشمنی پنهانی داشته باشد، طبیعتاً از انصار و یادآوری فداکاری‌هایشان بیزار خواهد بود.
یک نشانه روانی: کینه و نفرت از انصار، نشان می‌دهد که فرد از پیروزی و عزت اسلام ناراحت است و این دقیقاً همان صفت منافقین صدر اسلام بود که از موفقیت پیامبر (صلی الله علیه وسلم) و یارانش در عذاب بودند.