حدیث 16 باب الایمان، صحیح بخاری

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْمُثَنَّى، قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَهَّابِ الثَّقَفِيُّ، قَالَ حَدَّثَنَا أَيُّوبُ، عَنْ أَبِي قِلاَبَةَ، عَنْ أَنَسٍ، عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ ‏ "‏ ثَلاَثٌ مَنْ كُنَّ فِيهِ وَجَدَ حَلاَوَةَ الإِيمَانِ أَنْ يَكُونَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَحَبَّ إِلَيْهِ مِمَّا سِوَاهُمَا، وَأَنْ يُحِبَّ الْمَرْءَ لاَ يُحِبُّهُ إِلاَّ لِلَّهِ، وَأَنْ يَكْرَهَ أَنْ يَعُودَ فِي الْكُفْرِ كَمَا يَكْرَهُ أَنْ يُقْذَفَ فِي النَّارِ ‏"‏‏.‏

از انس (رضی الله عنه) از پیامبر (صلی الله علیه وسلم) روایت است که فرمودند:

«سه چیز است که در هر کس باشد، شیرینی ایمان را می‌چشد:
۱. آنکه خدا و رسولش نزد او از هر چیز دیگری محبوب‌تر باشند.
۲. آنکه شخصی را دوست داشته باشد و او را فقط برای خدا دوست بدارد.
۳. و آنکه بازگشت به کفر را چنان ناپسند بداند که افکنده شدن در آتش را ناپسند می‌داند.»

این حدیث، از یک مفهوم بسیار زیبا به نام "حَلاَوَةَ الإِيمَانِ" (شیرینی ایمان) سخن می‌گوید. این شیرینی، یک طعم فیزیکی نیست، بلکه یک لذت روحی، یک آرامش قلبی و یک شادی معنوی است که مؤمن در هنگام عبادت و اطاعت از خداوند، در قلب خود احساس می‌کند. این حالتی است که در آن، انجام عبادات و ترک گناهان، نه یک بار سنگین، بلکه یک لذت وصف‌ناپذیر می‌شود.

پیامبر (صلی الله علیه وسلم) سه شرط و ویژگی را برای رسیدن به این لذت معنوی بیان می‌کنند:

۱. آنکه خدا و رسولش از هر چیز دیگری محبوب‌تر باشند:

ریشه و اساس: این اولین و مهم‌ترین شرط است که در احادیث قبلی نیز به آن اشاره شد. این محبت، زیربنای دو شرط دیگر است.
معنای عملی: این محبت یعنی ترجیح دادن رضایت خدا و پیروی از سنت پیامبر (صلی الله علیه وسلم) بر هر چیز دیگری؛ از جمله ثروت، مقام، خانواده، دوستان و حتی خواسته‌های نفسانی. وقتی این محبت در قلب حاکم شود، اطاعت از خدا و رسولش، شیرین‌ترین کار دنیا می‌شود.
۲. آنکه شخصی را فقط برای خدا دوست بدارد:

خالص‌سازی روابط: این شرط، به روابط ما با دیگران می‌پردازد. "دوست داشتن برای خدا" یعنی معیار محبت ما به دیگران، ایمان و تقوای آنها باشد، نه منافع دنیوی، خویشاوندی، یا جذابیت‌های ظاهری.
نشانه‌های این محبت:
شما شخصی را دوست دارید چون او انسان باایمان و مطیعی است.
شما به کسی محبت می‌کنید تا او را به سوی خدا هدایت کنید.
این محبت، با دوری آن شخص از خدا، کم می‌شود و با نزدیکی او به خدا، زیاد می‌گردد.
نتیجه: چنین محبتی، خالصانه، پایدار و بدون چشمداشت است و لذتی معنوی به همراه دارد، زیرا هدف آن رضایت خداوند است. این نوع دوستی، از شیرین‌ترین تجربیات یک مؤمن است.
۳. آنکه بازگشت به کفر را مانند افتادن در آتش، ناپسند بداند:

ثبات و پایداری در ایمان: این شرط، بیانگر عمق و استحکام ایمان در قلب مؤمن است.
تشبیه قدرتمند: هیچ انسانی دوست ندارد که در آتش افکنده شود؛ این یک ترس و نفرت غریزی و بسیار شدید است. پیامبر (صلی الله علیه وسلم) می‌فرمایند مؤمنی که شیرینی ایمان را چشیده، باید به همان اندازه از بازگشت به کفر (و به طور کلی گناهان بزرگ) بیزار و متنفر باشد.
معنای آن: یعنی ایمان برای او از جانش و از هر چیز دیگری در دنیا با ارزش‌تر است و حاضر است هر سختی را تحمل کند، اما دین خود را از دست ندهد. این یقین و پایداری، آرامش و شیرینی خاصی به قلب مؤمن می‌بخشد.