حدیث 15 باب الایمان، صحیح بخاری

حَدَّثَنَا يَعْقُوبُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، قَالَ حَدَّثَنَا ابْنُ عُلَيَّةَ، عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ بْنِ صُهَيْبٍ، عَنْ أَنَسٍ، عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم ح وَحَدَّثَنَا آدَمُ، قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، عَنْ قَتَادَةَ، عَنْ أَنَسٍ، قَالَ قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ‏ "‏ لاَ يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى أَكُونَ أَحَبَّ إِلَيْهِ مِنْ وَالِدِهِ وَوَلَدِهِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ ‏"‏‏.‏

از انس (رضی الله عنه) روایت است که پیامبر (صلی الله علیه وسلم) فرمودند:

«هیچ یک از شما (به طور کامل) ایمان نمی‌آورد، مگر آنکه من نزد او از پدرش، فرزندش و همه مردم محبوب‌تر باشم.»

این حدیث، همان اصل بیان شده در حدیث قبلی را با بیانی فراگیرتر و کامل‌تر مطرح می‌کند و هیچ جایی برای شک و شبهه باقی نمی‌گذارد.

۱. تکمیل معنای محبت:

در حدیث پیشین، محبت به پیامبر (صلی الله علیه وسلم) بالاتر از محبت به پدر و فرزند شرط کمال ایمان دانسته شده بود.
در این حدیث، با اضافه شدن عبارت "وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ" (و همه مردم)، این دایره گسترش می‌یابد تا شامل هر انسان دیگری شود: همسر، دوستان، خویشاوندان، رهبران، علما و حتی خود شخص.
۲. داستان آموزنده عمر بن خطاب (رضی الله عنه):
برای درک عمق این حدیث، داستان زیبای عمر بن خطاب (رضی الله عنه) بسیار راهگشاست. روزی عمر به پیامبر (صلی الله علیه وسلم) عرض کرد: «ای رسول خدا! شما نزد من از هر چیزی محبوب‌تر هستید، مگر از خودم.»
پیامبر (صلی الله علیه وسلم) فرمودند: «نه، ای عمر! (ایمانت کامل نیست) قسم به آنکه جانم در دست اوست، مگر آنکه من نزد تو از خودت نیز محبوب‌تر باشم.»
عمر (رضی الله عنه) پس از لحظه‌ای تأمل گفت: «پس اکنون به خدا سوگند، شما نزد من از خودم نیز محبوب‌تر هستید.»
پیامبر (صلی الله علیه وسلم) فرمودند: «اکنون (ایمانت کامل شد)، ای عمر!»

این گفتگو به زیبایی نشان می‌دهد که اوج این محبت، مقدم داشتن پیامبر (صلی الله علیه وسلم) حتی بر نفس خود است.

۳. این محبت به چه معناست؟
مقدم داشتن محبت پیامبر (صلی الله علیه وسلم) بر محبت دیگران و خود، به معنای زیر است:

در اطاعت: خواست و فرمان ایشان بر خواست و فرمان دیگران و حتی بر خواسته‌های نفسانی خود، مقدم باشد. اگر سنت ایشان به یک سو اشاره کند و میل شخصی یا رسوم خانوادگی به سویی دیگر، یک مؤمن واقعی، راه پیامبر را برمی‌گزیند.
در الگوپذیری: ایشان باید تنها الگوی کامل و "اسوه حسنه" در تمام جنبه‌های زندگی باشند. سبک زندگی، اخلاق، رفتار و منش ایشان باید معیار و سرمشق زندگی ما قرار گیرد.
در داوری: در هنگام اختلافات، حکم خدا و رسولش باید بر هر حکم دیگری ارجحیت داشته باشد.
در دفاع و یاری: دفاع از سنت و آبروی ایشان و یاری دینشان، باید بر هر منفعت شخصی یا خانوادگی اولویت داشته باشد.
۴. یک محبت آگاهانه و نه کورکورانه:
این محبت، یک احساس صرف نیست، بلکه محبتی برخاسته از معرفت و آگاهی است. هر چه انسان بیشتر با زندگی، شخصیت، اخلاق، فداکاری‌ها و رحمتی که پیامبر (صلی الله علیه وسلم) برای بشریت به ارمغان آورده‌اند آشنا شود، محبتش به ایشان عمیق‌تر و منطقی‌تر خواهد شد. انسان با شناختن عظمت ایشان، به این نتیجه می‌رسد که محبت او شایسته‌ترین محبتی است که می‌تواند در یک قلب جای گیرد.