حدیث 8 باب الایمان، صحیح بخاری

حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ مُوسَى، قَالَ أَخْبَرَنَا حَنْظَلَةُ بْنُ أَبِي سُفْيَانَ، عَنْ عِكْرِمَةَ بْنِ خَالِدٍ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ ـ رضى الله عنهما ـ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏ "‏ بُنِيَ الإِسْلاَمُ عَلَى خَمْسٍ شَهَادَةِ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ، وَإِقَامِ الصَّلاَةِ، وَإِيتَاءِ الزَّكَاةِ، وَالْحَجِّ، وَصَوْمِ رَمَضَانَ ‏"‏‏.‏

از عبدالله بن عمر (رضی الله عنهما) روایت است که گفت: رسول خدا (صلی الله علیه وسلم) فرمودند:

«اسلام بر پنج (پایه) بنا شده است: گواهی دادن به اینکه هیچ معبود بر حقی جز الله نیست و اینکه محمد فرستاده خداست، و برپا داشتن نماز، و پرداختن زکات، و حج، و روزه رمضان.»

این حدیث با استفاده از یک تشبیه بسیار قدرتمند و زیبا، دین اسلام را به یک ساختمان یا خیمه محکم تشبیه می‌کند که بر روی پنج ستون اصلی استوار است. اگر هر یک از این ستون‌ها نباشد، استحکام و پایداری کل بنا به خطر می‌افتد.

بیایید این پنج ستون را با هم بررسی کنیم:

۱. شهادتین (گواهی دادن به یگانگی خدا و رسالت پیامبر):

شَهَادَةِ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ
توضیح: این اولین و مهم‌ترین ستون و در واقع "شالوده" و "فونداسیون" کل بنای اسلام است. این صرفاً یک ذکر زبانی نیست، بلکه اقرار قلبی، گواهی زبانی و تعهد عملی به دو اصل اساسی است:
توحید: پذیرش اینکه تنها خالق، روزی‌دهنده و حاکم شایسته پرستش، الله (جل جلاله) است و نفی هرگونه شریک و واسطه در عبادت.
رسالت: پذیرش اینکه حضرت محمد (صلی الله علیه وسلم) فرستاده و نماینده خدا برای هدایت بشر است و بنابراین، اطاعت از او و پیروی از سنتش، لازمه ایمان به خداست.
این ستون، دروازه ورود به اسلام است.
۲. إقامة الصلاة (برپا داشتن نماز):

توضیح: این ستون اصلی و مرکزی ساختمان اسلام است. نماز، ارتباط مستقیم و روزانه بنده با پروردگارش است. کلمه "إقامة" (برپا داشتن) مهم‌تر از صرف "خواندن" است و به معنای به جا آوردن نماز با تمام شرایط، ارکان و با حضور قلب است. نماز، روح را پاک می‌کند و انسان را از گناه باز می‌دارد.
۳. إیتاء الزکاة (پرداختن زکات):

توضیح: این ستون، بُعد اجتماعی و اقتصادی اسلام را محکم می‌کند. زکات، حق مشخصی از دارایی ثروتمندان است که باید به نیازمندان پرداخت شود. این عمل، هم باعث پاک شدن مال و روح فرد بخشنده می‌شود (تزکیه) و هم فقر را در جامعه کاهش داده و همبستگی اجتماعی را تقویت می‌کند. این ستون، پیوند میان اعضای امت اسلامی است.
۴. الحج (حج خانه خدا):

توضیح: این ستون، نماد وحدت و کنگره سالانه امت اسلامی است. حج بر کسی که توانایی مالی و جسمی داشته باشد، در تمام عمر یک بار واجب است. مسلمانان از سراسر جهان، با رنگ‌ها و زبان‌های مختلف، در یک مکان و با یک لباس، اعمال یکسانی را انجام می‌دهند که این اوج برادری و برابری در پیشگاه خداوند را به نمایش می‌گذارد.
۵. صوم رمضان (روزه ماه رمضان):

توضیح: این ستون، مدرسه تقوا و خودسازی است. روزه گرفتن در ماه رمضان، تمرینی برای صبر، کنترل نفس، انضباط شخصی و همدردی با گرسنگان است. این عبادت، روح و جسم را پاکسازی کرده و اراده انسان را برای دوری از گناهان در طول سال تقویت می‌کند.