حدیث 42 باب الایمان، صحیح بخاری

حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ مَنْصُورٍ، قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ، قَالَ أَخْبَرَنَا مَعْمَرٌ، عَنْ هَمَّامٍ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ، قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏ "‏ إِذَا أَحْسَنَ أَحَدُكُمْ إِسْلاَمَهُ، فَكُلُّ حَسَنَةٍ يَعْمَلُهَا تُكْتَبُ لَهُ بِعَشْرِ أَمْثَالِهَا إِلَى سَبْعِمِائَةِ ضِعْفٍ، وَكُلُّ سَيِّئَةٍ يَعْمَلُهَا تُكْتَبُ لَهُ بِمِثْلِهَا ‏"‏‏.‏

از ابو هریره رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند:
«هرگاه یکی از شما اسلامِ خود را نیکو گرداند (و در مسلمانی خود به درجه احسان و اخلاص برسد)، پس هر کار نیکی که انجام دهد، برایش از ده برابر تا هفتصد برابر پاداش نوشته می‌شود، و هر کار بدی که انجام دهد، فقط به اندازه همان یک بدی برایش نوشته می‌شود.»

این حدیث، که بسیار شبیه به حدیث قبلی است، بر یک نکته کلیدی و زیبا تأکید بیشتری دارد: «إِذَا أَحْسَنَ أَحَدُكُمْ إِسْلاَمَهُ» یعنی "نیکو گرداندن اسلام".

این "نیکو گرداندن" یا "احسان در اسلام" به چه معناست؟ یعنی فرد مسلمان تنها به اسم و ظاهر اکتفا نکند، بلکه بکوشد تا ایمان خود را در قلبش عمیق‌تر کند و این ایمان را در عمل، اخلاق، عبادت و رفتار خود به بهترین شکل ممکن نشان دهد. احسان یعنی اینکه الله جل جلاله را آن‌گونه عبادت کنی که گویی او را می‌بینی، و اگر تو او را نمی‌بینی، بدانی که او تو را می‌بیند.

وقتی مسلمانی به این درجه از اخلاص و کیفیت در دینداری می‌رسد، الله جل جلاله با کرم و فضل بی‌نهایت خود با او معامله می‌کند:

پاداش نیکی‌ها (حسنات): هر عمل خیری که از او سر بزند، به صورت تصاعدی پاداش داده می‌شود. شروع آن از ۱۰ برابر است و می‌تواند تا ۷۰۰ برابر و حتی فراتر از آن، بسته به نیت خالصانه فرد و اثرگذاری آن عمل، افزایش یابد.
ثبت گناهان (سیئات): در مقابل، هر خطا و گناهی، با عدالت کامل پروردگار، فقط یک گناه ثبت می‌شود، نه بیشتر. این خود یک لطف بزرگ است که گناهان مانند نیکی‌ها چندین برابر نمی‌شوند.
این حدیث تفاوت میان یک مسلمان عادی و یک مسلمان محسن (نیکوکار و مخلص) را برجسته می‌کند و نشان می‌دهد که تلاش برای بهتر شدن در دینداری، مستقیماً بر میزان پاداش الهی تأثیرگذار است.