حدیث 18 باب الایمان، صحیح بخاری

حَدَّثَنَا أَبُو الْيَمَانِ، قَالَ أَخْبَرَنَا شُعَيْبٌ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، قَالَ أَخْبَرَنِي أَبُو إِدْرِيسَ، عَائِذُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ أَنَّ عُبَادَةَ بْنَ الصَّامِتِ ـ رضى الله عنه ـ وَكَانَ شَهِدَ بَدْرًا، وَهُوَ أَحَدُ النُّقَبَاءِ لَيْلَةَ الْعَقَبَةِ ـ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ وَحَوْلَهُ عِصَابَةٌ مِنْ أَصْحَابِهِ ‏ "‏ بَايِعُونِي عَلَى أَنْ لاَ تُشْرِكُوا بِاللَّهِ شَيْئًا، وَلاَ تَسْرِقُوا، وَلاَ تَزْنُوا، وَلاَ تَقْتُلُوا أَوْلاَدَكُمْ، وَلاَ تَأْتُوا بِبُهْتَانٍ تَفْتَرُونَهُ بَيْنَ أَيْدِيكُمْ وَأَرْجُلِكُمْ، وَلاَ تَعْصُوا فِي مَعْرُوفٍ، فَمَنْ وَفَى مِنْكُمْ فَأَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ، وَمَنْ أَصَابَ مِنْ ذَلِكَ شَيْئًا فَعُوقِبَ فِي الدُّنْيَا فَهُوَ كَفَّارَةٌ لَهُ، وَمَنْ أَصَابَ مِنْ ذَلِكَ شَيْئًا ثُمَّ سَتَرَهُ اللَّهُ، فَهُوَ إِلَى اللَّهِ إِنْ شَاءَ عَفَا عَنْهُ، وَإِنْ شَاءَ عَاقَبَهُ ‏"‏‏.‏ فَبَايَعْنَاهُ عَلَى ذَلِكَ‏.‏

از عبادة بن صامت (رضی الله عنه) - که در جنگ بدر حضور داشت و یکی از نقباء (نمایندگان و سران) در شب عقبه بود - روایت است که:

رسول خدا (صلی الله علیه وسلم) در حالی که گروهی از اصحابشان اطراف ایشان بودند، فرمودند:
«با من بیعت کنید بر اینکه:
۱. چیزی را با خدا شریک قرار ندهید.
۲. دزدی نکنید.
۳. زنا نکنید.
۴. فرزندان خود را نکشید.
۵. بهتان و افترایی را که پیش دست و پای خود می‌سازید (از خود می‌بافید) به کسی نزنید.
۶. و در هیچ کار نیکی، نافرمانی نکنید.

پس هر کس از شما (به این پیمان) وفا کند، پاداش او بر عهده خداوند است.
و هر کس چیزی از این (گناهان) را مرتکب شود و در دنیا مجازات گردد، آن مجازات کفاره گناه او خواهد بود.
و هر کس چیزی از این (گناهان) را مرتکب شود و خداوند گناه او را بپوشاند، کار او با خداست؛ اگر بخواهد او را می‌بخشد و اگر بخواهد او را مجازات می‌کند.»
(عباده) گفت: «پس ما بر اساس این موارد با ایشان بیعت کردیم.»

این حدیث یک منشور اخلاقی و اجتماعی کامل و بیانگر اصول بنیادینی است که جامعه اسلامی بر آن استوار می‌شود.

۱. ارکان بیعت (اصول پیمان):
پیامبر (صلی الله علیه وسلم) از یاران خود بر سر ترک گناهان کبیره‌ای بیعت می‌گیرند که پایه‌های یک جامعه سالم را تشکیل می‌دهند:

ترک شرک: این اولین و مهم‌ترین اصل است. توحید، اساس و شالوده دین اسلام است.
ترک دزدی: این اصل، امنیت اقتصادی و احترام به مالکیت خصوصی را تضمین می‌کند.
ترک زنا: این اصل، برای حفظ پاکی نسل، استحکام خانواده و سلامت اخلاقی جامعه است.
ترک فرزندکشی: این اصل، به صراحت عمل وحشیانه زنده به گور کردن دختران در دوران جاهلیت را محکوم می‌کند و بر حرمت و کرامت جان انسان، حتی یک نوزاد، تأکید دارد.
ترک بهتان و افترا: عبارت کنایی «بُهْتَانٍ تَفْتَرُونَهُ بَيْنَ أَيْدِيكُمْ وَأَرْجُلِكُمْ» به هر نوع دروغ‌پردازی و افترا اشاره دارد، خصوصاً تهمت‌های ناموسی. این اصل، آبرو و حیثیت افراد جامعه را حفظ می‌کند.
عدم نافرمانی در کار نیک (فِي مَعْرُوفٍ): این یک اصل بسیار مهم در موضوع اطاعت از رهبر است. یعنی اطاعت از حاکم و رهبر تا زمانی واجب است که فرمان او در چارچوب شریعت و کارهای نیک باشد. این اصل نشان می‌دهد که "اطاعت کورکورانه" در اسلام جایی ندارد و هیچ‌کس حق ندارد در معصیت خدا، از دیگری اطاعت کند.
۲. سرنوشت گناهکاران (یک اصل مهم اعتقادی):
این حدیث، یک اصل مهم از عقاید اهل سنت را درباره سرنوشت مسلمانی که گناه کبیره انجام می‌دهد، بیان می‌کند:

پاداش وفاداران: کسی که بر این پیمان بماند و گناه نکند، پاداشش نزد خدا محفوظ است.
مجازات دنیوی، کفاره اخروی: اگر مسلمانی مرتکب گناهی شود که مجازات شرعی (حد) دارد و آن مجازات در دنیا بر او اجرا شود (مانند مجازات دزدی یا زنا)، همان مجازات، گناه او را پاک کرده و به عنوان کفاره محسوب می‌شود و دیگر در آخرت برای همان گناه مجازات نخواهد شد.
گناهان پنهان، در مشیت الهی: اگر مسلمانی گناهی را در پنهانی انجام دهد و خداوند آن را بپوشاند و در دنیا رسوا و مجازات نشود، سرنوشت او در آخرت به خواست و مشیت خداوند بستگی دارد. (فَهُوَ إِلَى اللَّهِ). این یک نقطه امید و ترس است:
امید: به اینکه خداوند ستار العیوب و بخشنده است و ممکن است از روی رحمتش او را ببخشد (إِنْ شَاءَ عَفَا عَنْهُ).
ترس: از اینکه خداوند عادل است و ممکن است به خاطر آن گناه، او را مجازات کند (وَإِنْ شَاءَ عَاقَبَهُ). این دیدگاه، برخلاف دیدگاه خوارج است که مرتکب گناه کبیره را کافر و حتماً جهنمی می‌دانند.